Rzeźba terenu.

Według podziału geomorfologicznego Klimaszewskiego (1972) gmina Gromnik usytuowana jest następująco: Strefa: Alpejska, Prowincja: Karpaty Podprowincja: Karpaty Zachodnie Makroregion: Karpaty Zewnętrzne Mezoregion: Pogórze Region: Pogórze Wielickie W obrębie tego regionu zostały wyróżnione jednostki podrzędne: Pogórze Ciężkowickie z podregionem Próg Czchowski (południowa część gminy), Pogórze Wiśnickie z subregionem Obniżenie Zakliczyńskie (Brzozowa, Siemiechów) i Płaskowyż Wału (północno-zachodnia część gminy) oraz Pogórze Strzyżowskie z subregionem Płaskowyż Repiennicki (Rzepiennik Marciszewski), Grzbiet Brzanka-Liwocz i Kotlina Tuchowska (Chojnik).

Główne elementy rzeźby mają przebieg równoleżnikowy zakłócony rozcięciami większych dolin o przebiegu do nich prostopadłym. Krajobraz gminy, to pas szerokich i łagodnych wzgórz o wysokościach bezwzględnych 300-450 m n.p.m., a względnych 80-150 ponad dna dolin. Wysokości bezwględne zawierają się w przedziale od 222 -490 m n.p.m.

Teren gminy przecina dolina rzeki Białej biegnąca południkowo z południa w kierunku północnym skręcając następnie w kierunku północno-wschodnim. Dolina przewęża się miejscami tworząc przełomy. W obrębie doliny można wyróżnić dwie terasy. Terasa zalewowa o szerokości 100-300 m. wznosi się od 1,5 - 2,5 m. ponad średni stan wody w rzece. W czasie wezbrań powodziowych jest ona zalewana. Terasa nadzalewowa charakteryzuje się małymi spadkami. Szeroka jest także dolina Siemiechówki w środkowym i dolnym odcinku biegu rzeki. Dopływy Białej tworzą w górnych odcinkach swoich biegów wąskie doliny o stromych zboczach, które poszerzają się u ujścia.

Surowce mineralne.

W gminie Gromnik eksploatowano na niewielką skalę piaskowce istebniańskie z przeznaczeniem na materiał budowlany i drogowy. Eksploatacja odbywała się w małych kamieniołomach (w Gromniku, Golance i Polichtach), obecnie nieczynnych. Na niewielką skalę eksploatowane były żwiry rzeczne w dolinie Białej. Na terenie gminy Gromnik występują następujące złoża surowców mineralnych:

• "zbiornik Gromnik" - złoże kruszywa naturalnego (żwir z piaskiem miejscami zgliniony); powierzchnia złoża 520 ha (420 ha na terenie gminy Gromnik); zasób złoża - 10.064 tys. m3 (na terenie gminy Gromnik - 6.264 tys. m3); średnia miąższość złoża wynosi 3,5 m, średni nadkład 2 m.; żwir może być eksploatowany jako pospółka do produkcji betonu; złoże nie jest eksploatowane z uwagi na strefy pośredniej ochrony ujęcia wody w Gromniku oraz brak opłacalności eksploatacji złoża
• "Góra Lisie Jamy" - złoże grubo- i cienkoławicowego piaskowca godulskiego; powierzchnia złoża 2,4 ha, średnia miąższość złoża 3,5 m., średnia grubość nadkładu 2 m.; zasób około 1060 tys. ton; surowiec może być wykorzystany do produkcji kamienia łamanego; złożone nie eksploatowane ze względu na trudny dostęp i niskie parametry jakościowe surowca.
• Złoża glin czwartorzędowych w Siemiechowie - powierzchnia złoża 0,167 ha, średnia miąższość złoża 4,9 m., średni nadkład 0,1 m., zasób około 818 m3; potencjalne wykorzystanie surowca - produkcje cegły ceramicznej; nie eksploatowane z powodu braku opłacalności.

W 1998 roku został opracowany "program badań geologicznych dla opracowania karty rejestracyjnej złoża glin czwartorzędowych w Gromniku …" dla złoża zlokalizowanego w południowej części Gromnika. Badania dokumentacyjne nie zostały przeprowadzone. Na terenie gminy nie występują złoża, dla których istniałaby możliwość eksploatacji na skalę przemysłową.

Wody powierzchniowe.

Gmina Gromnik leży w dorzeczy Wisły, w zlewni Białej i Dunajca. Biała jest głównym ciekiem wodnym gminy. Najwyższe stany wody tej rzeki obserwuje się latem. W okresie gwałtownych wezbrań poziom wody podnosi się o około 6 m. Prawobrzeżny dopływ Białej, to Rzepianka, lewobrzeżne dopływy, to Kipsznianka, Poznianka i potok Chojnicki. Zachodnią część gminy odwadnia Siemiechówka, będąca dopływem Dunajca. Odbiera ona wody potoku Brzozowianka i jej dopływu Kamienicy. Podmokłości występują na terenach osuwiskowych, u źródeł potoków, w dnach dolin i miejscami u podnóży stoków. Występujące źródła, to źródła szczelinowe i związane najczęściej z kompleksami piaskowcowymi i źródła zwietrzelinowe, okresowe, związane z seriami pokryw zwietrzelinowych. We wsi Polichty występują trzy źródła wód mineralnych - siarczkowe. Jest to największy naturalny wypływ powierzchniowy wody mineralnej na tym terenie. Zasięg i zasoby złoża nie są bliżej znane, a ich eksploatacja jest niewielka. Jest to fragment złoża wód mineralnych ciągnącego się pasem progu czchowskiego począwszy od Filipowic w gminie Zakliczyn. Dostarczają one wodę wodorowęglanowo -wapniową i wapniowo-sodową, zawierającą siarkowodór. Zawartość siarkowodoru w poszczególnych źródłach wynosi 15,5; 17,8 i 38 mg/dm3. Mineralizacja wynosi 0,5 - 0,8 g/dm3. Wody siarczkowe stwarzają możliwość wykorzystania w lecznictwie.

Wody wgłębne.

Na terenie gminy występują dwa poziomy wodonośne czwartorzędowy i fliszowy. W obrębie poziomu fliszowego zbiornik wodny tworzą piaskowce gruboławicowe. Występują tu wody typu szczelinowego o zróżnicowanej wydajności i głębokości występowania. Poziom fliszowy spełnia kryteria Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. W obrębie gminy znajduje się południowo-zachodni fragment zbiornika Pasma Brzanki (GZWP "B") oraz północno-wschodnia część zbiornika Istebna - Ciężkowice (GZWP nr 436)

Wody poziomu czwartorzędowego występują przeważnie w dolinach rzek. Warstwą wodonośną są tu przeważnie żwiry i piaski zalegające w trudno przepuszczalnych iłach mioceńskich. Zbiornik czwartorzędowy tworzą także pokrywy zwietrzelinowe na zboczach stoków. Woda występuje tu w utworach piaszczysto-gliniastych z domieszką rumoszy w miejscu kontaktu utworów zwietrzelinowych z podłożem skalnym. Wydajność tego typu wód jest niewielka, wykazują one duże wahania zwierciadła wody i temperatur.

Poziom czwartorzędowy tworzy Główny Zbiornik Wód Podziemnych "Dolina rzeki Białej" (GZWP nr 434). Na terenie gminy Gromnik zlokalizowana jest centralna część tego zbiornika. Dla fragmentów zbiornika położonych w obrębie doliny Białej postulowane jest wyznaczenie obszaru najwyższej ochrony (ONO), dla pozostałej jego części położonej na zboczach - obszar wysokiej ochrony (OWO).

Klimat

Warunki klimatyczne, panujące na obszarze gminy można scharakteryzować na podstawie ustaleń stacji meteorologicznej w Ciężkowicach.

Średnia temperatura roczna wynosi 7,4 oC. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń: -4,8 oC.

Najcieplejszym miesiącem jest sierpień 17,5 oC. Amplituda temperatur średnich wynosi 20,3 oC.

Najmniejsze opady notuje się w lutym - około 40 mm, największe w lipcu około - 135 mm.

Średnia roczna suma opadów wynosi około 725 mm.

Liczba dni z temperaturą poniżej 0 oC kształtuje się na poziomie 75-80 dni w roku.

Liczba dni z temperaturą powyżej 25 oC kształtuje się na poziomie 30-35 dni w roku.

Liczba dni z pokrywą śnieżną kształtuje się na poziomie 70-80 dni w roku.

Liczba dni pogodnych wynosi około 50 w roku.

Przeważają wiatry z kierunków północno-zachodnich i południowo-wschodnich. Dni bezwietrzne stanowiły aż 43,7% wszystkich dni w roku.

Roślinność

W podziale geobotanicznym Pawłowskiego (1992) położenie gminy przedstawia się następująco: prowincja: Górska, Środkowoeuropejska dział: Karpaty Zachodnie okręg: Pogórze Karpat Zachodnich podokręg: Pogórze Fliszowe

W podziale na piętra roślinności gmina Gromnik leży w piętrze pogórza. Dominują nieleśne zbiorowiska roślinne. Wśród zbiorowisk roślinności nieleśnej przeważają zbiorowiska synantropijne, związane z gruntami ornymi (segetalne), zajmujące 54% powierzchni gminy. Półnaturalne zbiorowiska roślinności nieleśnej stanowią łąki i pastwiska (10% powierzchni gminy). Lasy zajmują 24,8% powierzchni gminy. Duże fragmenty lasów, głównie we wschodniej części gminy (lasy grzbietu Brzanka - Liwocz) odznaczają się dość wysokim stopniem naturalności. W drzewostanach ekosystemów leśnych dominuje buk (około 35% powierzchni) i jodła (około 30%). Znaczny udział ma sosna zwyczajna (około 15%) i dąb szypułkowy (około 10%). Występuje też świerk, modrzew europejski, dąb bezszypułkowy, jawor, czereśnia, olsza czarna i szara.

Wśród siedlisk nawiązujących do piętrowego układu roślinności dominuje las wyżynny (Lwyż). Niewielki udział posiada bór mieszany świeży (BMśw) i las mieszany wyżynny (LMwyż). Dominującym zbiorowiskiem w piętrze pogórza jest zespół żyznej buczyny karpackiej w formie podgórskiej. Występuje ona głównie w obrębie lasów pasma Brzanki. Niżej na zboczach oraz u podnóży wzgórz występują lasy jodłowe. Innym zbiorowiskiem leśnym niższych partii pogórza jest zespół grądu Tilio-Carpinetum, tworzony przez grab zwyczajny, dąb szypułkowy oraz jodłę, buk, klon polny i lipę drobnolistną. Często sadzone są w charakterze przedplonów drzewostany sosnowe. Dość często spotykane na terenie gminy są zagajniki i laski brzozowe.

W dolinach górnych odcinków potoków i mniejszych rzek wykształcają się zbiorowiska łęgowe podgórskiego łęgu jesionowego. Spotykane są również zbiorowiska o cechach pośrednich między podgórskim łęgiem jesionowym, a niżowym łęgiem Circaeo-Alnetum. Zbiorowiska łęgowe są często znacznie zniekształcone prze człowieka. Na terasie zalewowej rzeki Białej występują zarośla wiklin nadrzecznych. W dolinach rzek i potoków wykształcają się wilgotne łąki reprezentowane najczęściej przez zespół ostrożenia łąkowego (dolina Białej, Siemiechówki i Brzozowianki), a także świeże łąki rajgrasowe, występujące także na zboczach wzniesień. Mniejsze powierzchnie w pobliżu zabudowań i w miejscach wypasów zajmuje pastwiskowy zespół życicowo-grzebienicowy. Wśród zbiorowisk roślinności synantropijnej najpospolitszy jest zespół wyki czteronasiennej.

Świat zwierzęcy

Według podziału fizyczno - geograficznego Kondrackiego (1977) gmina Gromnik leży na Pogórzu Środkowo-Beskidzkim, na pograniczu regionu Pogórza Rożnowskiego (lewy brzeg Białej) i Pogórza Ciężkowickiego (pozostała część). Większość gatunków zwierząt związana jest z ekosystemami leśnymi. W szczególności znajdują tam schronienie duże zwierzęta łowne: sarna, a także jeleń, dzik, lis. Dużą liczebnością odznaczają się ptaki z podrzędu śpiewających. Lasy są także miejscem schronienia dla rzadkich, puszczańskich gatunków ptaków takich jak kania czarna i bocian czarny. Na terenach otwartych występuje drobna zwierzyna łowna: zając, bażant, kuropatwa oraz gryzonie, ptaki przestrzeni otwartych. Ichtiofaunę wód powierzchniowych stanowią ryby krainy pstrąga i krainy brzany. Występują tu cztery rzadko występujące gatunki zwierząt. Są nimi ryś, dzięcioł białogrzbiety, paź żeglarz, pachnica.

OBSZARY CHRONIONE NA TERENIE GMINY GROMNIK.

Gmina Gromnik położona jest w całości w obrębie obszarów chronionych, wchodzących w skład systemu obszarów chronionego krajobrazu byłego województwa tarnowskiego.

• Park Krajobrazowy Pasma Brzanki Ustanowiony rozporządzeniem wojewody tarnowskiego nr 12/95 z dnia 16 listopada 1995 roku (Dz. Urz. woj. tarnowskiego nr 13 z 1995 roku) obejmuje obszar grzbietu Brzanka - Liwocz i tereny gmin Gromnik, Jodłowa, Szerzyny, Tuchów, Rzepiennik Strzyżewski. W graniach gminy Gromnik pozostaje obszar należący do Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki o łącznej powierzchni 8,01 km2 ( 11,4% powierzchni gminy).
• Ciężkowicko - Rożnowski Park Krajobrazowy Ustanowiony rozporządzeniem wojewody tarnowskiego nr 13/95 z dnia 16 listopada 1995 roku (Dz. Urz. woj. tarnowskiego nr 13 z 1995 roku) obejmuje obszar grzbietu Brzanka - Liwocz i tereny gmin Ciężkowice, Czchów, Gromnik, Zakliczyn, Rzepiennik Strzyżewski. W graniach gminy Gromnik pozostaje obszar należący do Ciężkowicko - Rożnowskiego Parku Krajobrazowego, o łącznej powierzchni 18,20 km2 ( 26% powierzchni gminy).
• Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego Ustanowiony rozporządzeniem wojewody tarnowskiego nr 23/96 z dnia 28 sierpnia 1996 roku (Dz. Urz. woj. tarnowskiego nr 10 z 1996 roku) obejmuje miasto Tuchów oraz tereny gmin Brzostek, Ciężkowice, Czchów, Gromnik, Jodłowa, Pilzno, Pleśna, Ryglice, Rzepiennik Strzyżewski, Skrzyszów, Szerzyny, Tarnów, Tuchów, Wojnicz, Zakliczyn. W gminie Gromnik w skład tego obszaru wchodzą tereny nie objęte granicami parków krajobrazowych.
• Użytek ekologiczny "Polichty" Utworzony rozporządzeniem wojewody tarnowskiego nr 44/98 z dnia 27 sierpnia 1998 roku w sołectwie Polichty, na terenie Ciężkowicko - Rożnowskiego Parku Krajobrazowego. Przebieg granic obszarów chronionych przedstawiony jest na planszach studium. Zasady zagospodarowania terenów objętych ochroną regulują rozporządzenia wojewody, powołujące te obszary. W trakcie sporządzania studium nie zostały sporządzone i ustanowione plany ochrony. W przypadku ustanowienia, ustalenia planów ochronnych będą musiały zostać uwzględnione w tworzonych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Na terenie parków krajobrazowych ochroną przyrody, organizacją działalności dydaktyczno-naukowej, wydawaniem decyzji administracyjnych w zakresie ochrony przyrody i współdziałaniem w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi i osobami prawnymi i fizycznymi, zajmuje się Zespół Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie. Obecnie planuje on utworzenie stanowiska dokumentacyjnego "Nieczynny kamieniołom w Gromniku"

• Lasy uznane za ochronne (glebochronne na stromych zboczach) Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa nr 12 z dnia 9.03.1993 roku - oddziały lasów państwowych obrębu Gromnik Nadleśnictwa Gromnik o numerach od 15 do 24

• GALERIA ZDJĘĆ