Artykuł
Powierzchnia ogólna gminy wynosi 6981 ha w tym użytki rolne stanowią 64% powierzchni ogólnej, następnie lasy 24,8%, pozostałe grunty 10,6%. Średnia wielkość gospodarstw rolnych w gminie to 3,7 ha. W miejscowości Chojnik i Siemiechów występują gospodarstwa specjalizujące się w uprawie krzewów owocowych, truskawek i malin. Charakterystycznymi glebami w gminie są gleby bielicowe i brunatne należące do średniej klasy glebowej III b i IV a, jedynie w dolinie rzeki Białej występują gleby w klasie II i III.
Głównym kierunkiem produkcji zwierzęcej w gminie jest produkcja trzody chlewnej. Potencjał jaki przedstawia rolnictwo nie jest efektywnie wykorzystany. Warunkiem jest jego modernizacja i odciążenie z nadmiaru siły roboczej. Na 100 ha użytków rolnych w gminie jest pełnozatrudnionych 53 osoby. Obecnie rolnicy widzą dużą szansę poprawy swojej sytuacji materialnej w działalności agroturystycznej.
Podział własności gruntów.
Własność gminy stanowią grunty o powierzchni 102 ha, w tym:
- użytki rolne – 41 ha
- grunty orne – 29 ha
- łąki – 1 ha
- pastwiska – 11 ha
- grunty pod lasami – 46 ha
- lasy i grunty leśne – 30 ha
- grunty zadrzewione i zalesione – 16 ha
- tereny osiedlowe – 13 ha
- zabudowane – 8 ha
- niezabudowane – 0 ha
- zieleni – 5 ha
- nieużytki – 1 ha
Własność Skarbu Państwa stanowią:
- grunty w dyspozycji Agencji Rolnej Skarbu Państwa o powierzchni 37 ha, w tym:
- grunty orne – 25 ha
- sady – 1 ha
- łąki – 1 ha
- pastwiska – 7 ha
- grunty w zarządzie Administracji Lasów Państwowych o powierzchni 439 ha, w tym:
- lasy i grunty leśne – 435 ha
- użytki rolne – 3 ha
- grunty pod wodami, o powierzchni 38 ha, w tym:
- wody płynące – 30 ha
- łąki i nieużytki – 8 ha
- grunty w zarządzie przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe S.A. o powierzchni 16 ha
Indywidualne gospodarstwa rolne zajmują powierzchnię 5621 ha, w tym:
- użytki rolne – 4058 ha
- grunty pod lasami – 1313 ha
- tereny zabudowane - 235 ha
- drogi, rowy, nieużytki – 15 ha
Grunty nie wchodzące w skład indywidualnych gospodarstw rolnych, stanowiące własność osób fizycznych lub prawnych zajmują powierzchnie 447 ha, w tym:
- użytki rolne – 337 ha
- grunty pod lasami – 66 ha
- tereny zabudowane - 41 ha
- drogi, nieużytki – 3 ha
Istniejąca struktura własności gruntów jest niekorzystna pod względem możliwości wykorzystania terenów dla realizacji celów publicznych i prowadzenia aktywnej gospodarki gruntami.
Użytki rolne zajmują w Gminie Gromnik powierzchnię 4511 ha, co stanowi 64,6% powierzchni gminy. Strukturę użytków rolnych przedstawia tabela.
Dane wg NSP i PSR z 2000 r.
powierzchnia (ha) | udział w pow. gminy (%) | udział w pow. UR (%) | |
grunty orne | 2.972 | 54,2 | 78,9 |
sady | 27 | 0, | 0,5 |
użytki zielone | 1.133 | 15,3 | 20,6 |
Grunty orne zajmują nie zalesione powierzchnie wierzchowin i stoków wzniesień. Łąki i pastwiska znajdują się głównie w dolinach cieków wodnych i w dolnych partiach zboczy wzniesień.
Rośliny uprawiane na terenie gminy to głównie zboża – 54,5% powierzchni zasiewów, następnie ziemniaki – 20% powierzchni zasiewów. Zasiewy buraków cukrowych, strączkowych jadalnych i pozostałych zasiewów (wa5rzywa, truskawki, okopowe pastewne, rośliny motylkowe) – zajmowały 25,5% powierzchni zasiewów.
Obszary zmeliorowane zajmują w gminie powierzchnię zaledwie 82 ha. W większości są to tereny położone w sołectwie Golanka i w Rzepienniku Marciszewskim.
Na terenie gminy Gromnik występują głównie trzy typy gleb:
- gleby pseudobielicowe wytworzone z lessu i pseudobielicowe wietrzeniowe
- gleby brunatne wyługowane, wytworzone z lessów i brunatne wyługowane wietrzeniowe
- mady wytworzone z osadów aluwialnych Białej i jej dopływów.
Poza tym występują w znikomej ilości gleby brunatne właściwe oraz gleby początkowego, okresu rozwojowego.
Podział gruntów rolnych według klas bonitacyjnych gminy Gromnik na tle województwa małopolskiego i kraju przedstawia tabela.
jednostka terytorialna | klasa bonitacyjna | ||||||
I | II | III | IV | V | VI | ||
gmina Gromnik | ha | - | - | 370,9 | 1.486,7 | 955,4 | 245,0 |
% | - | - | 12,1 | 48,5 | 31,2 | 8,2 | |
woj. małopolskie | % | 1,9 | 6,1 | 25,7 | 37,9 | 19,8 | 8,6 |
Polska | % | 0,5 | 3,3 | 24,8 | 39,1 | 20,3 | 12,0 |
Gleby klas IV i V stanowią większą część powierzchni gleb wykorzystywanych rolniczo. Udział gleb klasy III jest mały. Brak jest gleb klasy I i II. 39% gleb to gleby bardzo kwaśne, 27% to gleby kwaśne. Pozostałe to gleby kwaśne i obojętne (44%). Wapnowania wymaga 79%.gleb. 73% posiada bardzo niską i niską zawartość fosforu i potasu.
Waloryzację rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy Gromnik na tle Małopolski i, według metody IUNiG w Puławach przedstawia tabela.
Jednostka terytorialna | Wskaźnik bonitacji | Ogólny wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej | |||
jakości i przydatności rolniczej | agroklimatu | rzeźby terenu | warunków wodnych | ||
gmina Gromnik | 57,7 | 10,0 | 1,6 | 4,3 | 73,3 |
województwo małopolskie | 53,2 | 9,7 | 2,5 | 4,1 | 69,4 |
Polska | 49,5 | 9,9 | 3,9 | 3,3 | 66,6 |
Gmina Gromnik posiada lepsze niż przeciętne w kraju i w Małopolsce warunki umożliwiające rozwój rolnictwa. Gorsze są jedynie wskaźniki związane z oceną ukształtowania terenu.
Grunty leśne.
Użytki leśne zajmują na terenie gminy powierzchnię 1729 ha, co stanowi 24,8% powierzchni gminy. Tworzą one trzy większe zespoły oraz szereg enklaw leśnych o dużym stopniu naturalności drzewostanu.
Większe obszary zalesień znajdują się:
- w północno-wschodniej części gminy, na wyniesieniach Grzbietu Brzanka – Liwocz
- w północno-zachodniej części gminy, na wyniesieniach masywu Wału
- w południowej części gminy, na wyniesieniach Płaskowyżu Rożnowskiego
Występowanie enklaw leśnych, wskazujących wcześniejszy zasięg kompleksów leśnych, wiąże się z terenami trudnymi dla wprowadzenia gospodarki polowej – wzniesieniami o stromych zboczach, dolinami cieków wodnych.
Lasy państwowe, o powierzchni 431,7ha (25% całkowitej powierzchni lasów gminy) znajdują się w zarządzie Nadleśnictwa Gromnik (obręb Gromnik).Nie tworzą one oddzielnych zespołów – stanowią części większych kompleksów, razem z lasami prywatnymi. Są to oddziały nr 15 do 24, należące do nadleśnictwa Burzyn, nr 25 i nr 30 do 33 należące do leśnictwa Bogoniowice. Stan sanitarny lasów państwowych jest dobry,. Nie zostały one zakwalifikowane do stref uszkodzeń przemysłowych. Gospodarka leśna prowadzona jest zgodnie z planem urządzania lasu.
Zgodnie z Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa nr 12 z dnia 9.03.1993 roku, znajdujące się na terenie gminy oddziały lasów państwowych obrębu Gromnik Nadleśnictwa Gromnik, o numerach od 15 do 21 uznane zostały za lasy ochronne – glebochronne na stromych zboczach. Powierzchnia tych lasów wynosi 293,5 ha (17% powierzchni lasów gminy).
Pozostałą część użytków leśnych stanowią lasy, będące własnością komunalną, osób fizycznych lub osób prawnych. Zajmują one powierzchnię 1297,3 ha. Gospodarka leśna w tych lasach prowadzona jest zgodnie z uproszczonymi planami urządzania lasów, pod nadzorem Nadleśnictwa Gromnik.